ඉහළ බදු හමුවේ වාහන ආනයනය අඩුවෙන් සිදුවන ලකුණු

2025 මාර්තු 01, පෙ.ව. 12:11

ලංකාවේ වාහන ආනයන බදු ඉහළ මට්ටමක පැවතියද, රට තුළ පවතින වාහන ඉල්ලුම සහ පසුගිය වසර කිහිපයේ වාහන ආනයන සීමා කිරීම් හේතුවෙන් 2025 වසරේදී සැලකිය යුතු වාහන ආනයනයක් සිදුවීමේ හැකියාව පිළිබඳව ආර්ථික විශ්ලේෂකයින් අතර සාකච්ඡාවක් ඇතිව තිබේ.

පසුගිය වසර කිහිපය තුළ රටේ විදේශ විනිමය සංචිත ආරක්ෂා කර ගැනීම සඳහා ක්‍රියාත්මක කළ වාහන ආනයන සීමා ලිහිල් කිරීමත් සමඟ ඇතිවිය හැකි තත්ත්වයන් විශ්ලේෂණය කරමින් ආර්ථික විශේෂඥයින් කිහිප දෙනෙකු විසින් මතු කරන ලද ප්‍රශ්න කිහිපයක් පදනම් කරගෙන මෙම විශ්ලේෂණය සිදු කෙරේ.

දත්ත අනුව පෙනී යන්නේ, ආනයන සීමා පැනවීමට පෙර 2015-2019 වසර පහ තුළ සාමාන්‍යයෙන් වසරකට ඩොලර් මිලියන 10,633ක වටිනාකමකින් යුත් වාහන ශ්‍රී ලංකාවට ආනයනය කර ඇති බවයි. 2025 වසරේදී මෙම ප්‍රමාණය ආනයනය කරනු ලැබුවහොත්, 2024 වසරට සාපේක්ෂව ඩොලර් බිලියන 1ක පමණ අමතර වාහන රටට ගෙන ඒමක් සිදුවනු ඇත.

සාමාන්‍යයෙන් වාහන මිල වසරින් වසර ඉහළ යන අතර, විශේෂයෙන්ම කොවිඩ් වසංගතයෙන් පසුව වාහන මිල ගණන් සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ ගොස් ඇත. මේ නිසා, වසංගතයට පෙර ආනයනය කළ වාහන ප්‍රමාණයම නැවත ආනයනය කිරීමට දැන් වැඩි ඩොලර් ප්‍රමාණයක් අවශ්‍ය වේ.

වඩාත් සැලකිය යුතු කරුණ වන්නේ වාහන ආනයනයට නැවත අවසර ලැබෙන්නේ වසර හතරකට පමණ පසුව වීමයි. මෙම කාලය තුළ වාහනයක් මිලදී ගැනීමට බලාපොරොත්තුවෙන් සිටි පිරිසට දැන් එම අවස්ථාව උදාවී තිබේ.මේ හේතුව නිසා, 2025 වසරේ වාහන ආනයන ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියනය ඉක්මවා යාමේ සැලකිය යුතු අවදානමක් පවතින බව ආර්ථික විශ්ලේෂකයින් පෙන්වා දෙයි.

කෙසේ වෙතත්, අනෙක් පැත්තෙන් ඩොලරයේ අගය සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ ගොස් ඇති අතර, බදු ප්‍රමාණයද යම් තරමකින් වැඩි වී තිබේ. මේ හේතු දෙකට අමතරව රටේ මුදල් සැපයුම පාලනය වී ඇති අතර, ඉල්ලුම සීමා වී තිබීම වාහන ආනයනය අධෛර්යමත් කරන සාධක වෙති. මේ කරුණු නිසා, සිතන තරම් විශාල වාහන ආනයනයක් සිදු නොවීමට ඉඩ ඇත.

මෙම ප්‍රතිවිරුද්ධ සාධක දෙක නිසා, සැබෑ ඉල්ලුම පිළිබඳ නිවැරදි තක්සේරුවක් ලබා ගැනීමට මාස කිහිපයක කාලයක් ගත වනු ඇත. මේ අතරතුර, වාහන ආනයන අඩු වීමේ අවදානම හෝ වාහන ආනයන වැඩි වීමේ අවදානම යන කුමන අවදානමට වැඩි සැලකිල්ලක් දැක්විය යුතුද යන්න ප්‍රශ්නයක් වී තිබේ.

රටේ ආර්ථිකය නැවත ශක්තිමත් කිරීමට වාහන ආනයනය වැදගත් වන අතර, එමඟින් රාජ්‍ය ආදායම් ඉලක්ක සපුරා ගැනීමද පහසු වනු ඇත. කෙසේ වෙතත්, වාහන ආනයනය තාවකාලිකව නවතා දැමීමට සිදු වූයේ රටේ විදේශ විනිමය අර්බුදය හේතුවෙනි.

වර්තමානයේ විදේශ විනිමය අර්බුදය යම් තරමකට පාලනය කරගෙන ඇතත්, පවතින විදේශ සංචිත රැක ගැනීම සහ තවදුරටත් වර්ධනය කර ගැනීම, එමෙන්ම ඩොලරයේ අගය ස්ථාවරව පවත්වා ගැනීම තවමත් ප්‍රමුඛ ඉලක්කයක් ලෙස පවතී. විදේශ අංශයේ තුලනය නැති කරගෙන ආර්ථිකය ඉදිරියට ගෙන යාම අසීරු කාර්යයකි.

ඩොලර් බිලියනයක පමණ වාහන ආනයනයක් ආර්ථිකයට දරාගත හැකි වුවත්, එයට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් ආනයනය කිරීම ඩොලරයේ අගය කෙරෙහි පීඩනයක් ඇති කිරීමට හේතු විය හැකිය. මෙය තෙල් මිල, විදුලි ගාස්තු, ප්‍රවාහන ගාස්තු ආදිය හරහා උද්ධමනය වැඩි වීමට හේතු වනු ඇත.

එමෙන්ම, විදේශ ණය හා පොලී ගෙවීමේ රුපියල් වියදම ඉහළ යාමෙන් අයවැය කෙරෙහිද පීඩනයක් ඇති වනු ඇත. වාහන ආනයන සීමා කරන තරමට මෙම අවදානම් පහත යනු ඇත.

මෙම හේතු නිසා, ඔවුන්ගේ අවශ්‍යතාවට වඩා වාහන ආනයනය සිදු වීමේ අවදානම ගැන රජය විසින් විශේෂ අවධානයක් යොමු කළ යුතු වේ.

යම් හෙයකින් එවැනි තත්ත්වයක් ඇති වුවහොත්, බදු තවදුරටත් වැඩි කිරීම මඟින් වාහන ආනයනය පාලනය කිරීමට රජය පියවර ගැනීමට ඉඩ ඇති බව මහ බැංකු අධිපතිද පවසා තිබේ.

නමුත් මෙවැනි ප්‍රශ්නයක් ඇති වන්නේ වාහන ආනයනය විශාල ලෙස වැඩි වුවහොත් පමණි. එසේ නොවී වාහන ආනයනය ඉතා අඩුවෙන් සිදු වුවහොත් කුමක් සිදු වේද?

ආර්ථික අර්බුදයට පෙර වසරකට ඩොලර් බිලියනය ඉක්මවන වාහන ආනයන සිදු වී තිබීම සැලකිල්ලට ගත් විට, ඉතාම අයහපත් තත්ත්වයක් යටතේ වුවද අවම වශයෙන් ඩොලර් මිලියන 500ක වත් වාහන ආනයනයක් සිදු නොවීමට හේතුවක් නැත. බදු ප්‍රමාණය 300% ක් ලෙස සැලකුවහොත්, එමඟින් රුපියල් බිලියන 450ක පමණ ආදායමක් රජයට ලැබෙනු ඇති අතර, රාජ්‍ය ආදායම් ඉලක්ක සපුරා ගැනීමට එම ප්‍රමාණය ප්‍රමාණවත් වනු ඇත.

බදු අඩු කිරීම මඟින් වාහන ආනයනය වැඩි කරගෙන රාජ්‍ය ආදායම් ඉලක්ක සපුරා ගැනීමට උත්සාහ කිරීම සාර්ථක ක්‍රමවේදයක් නොවන බව පෙනී යයි. බදු අඩු කිරීමෙන් වාහන ආනයනය වැඩි කිරීමට නම් සැලකිය යුතු ලෙස බදු අඩු කිරීමට සිදු වේ. එසේ කරන ලද්දේ වුවත්, වාහන ආනයනය වැඩි වුවද අවසාන වශයෙන් රාජ්‍ය ආදායම් වල සැලකිය යුතු වැඩිවීමක් සිදු නොවනු ඇත. එබැවින්, රාජ්‍ය ආදායම අතින් සලකා බැලීමේදී, බදු දැනට පවතින මට්ටමේම පවත්වා ගැනීම වඩාත් සුදුසු විසඳුම ලෙස හඳුනා ගත හැකිය.

රාජ්‍ය ආදායම ගැන සලකා බැලීමේදී, පැරණි වාහන ආනයනයට ඉඩ දීම ඵලදායී විසඳුමක් විය හැකි නමුත්, පැරණි වාහන ආනයනය සීමා කිරීමට හේතු වූ කරුණු තවමත් බලපවත්වයි. සැබෑ ගැටලුව වන්නේ රටේ වාහන හිඟයක් පැවතීම නොව, පසුගිය වසර තුන හතර තුළ නව වාහන නොපැමිණීම බව අවධාරණය කෙරේ.
වාහන ආනයනය අඩු වීමේ සහ වැඩි වීමේ අවදානම් සාවධානව විශ්ලේෂණය කිරීමෙන් පසු, වාහන ආනයනය අඩු වීමේ සැලකිය යුතු අවදානමක් නොපෙනෙන බව විශ්ලේෂකයෝ පෙන්වා දෙති. එසේම, රාජ්‍ය ආදායම් ඉලක්ක සපුරා ගත නොහැකි වීමේ අවදානමක්ද බරපතල ලෙස නොපෙනේ. මේ කරුණු සැලකිල්ලට ගත් විට, ඉදිරි කාලයේදී වාහන ආනයන බදු අඩු වීමට හේතුවක් නොපෙනේ.