2023 ජූලි 19, පෙ.ව. 9:47
අතීතයේ සිටම කෘෂිකාර්මික රටක් වූ ශ්‍රී ලංකාව ගංගා, ඇල දොළ, දිය ඇළි ආදියෙන් ඉතා පොහොසත් රටකි. මෙහි වාරි කර්මාන්තයටද අද්විතීය ස්ථානයක් ලැබෙන්නේ පෙර රජවරුන්ගේ කාලයේ සිටමය. එවන් ඉතිහාසයක් ඇති රටක එම වාරි ව්‍යාපෘති වලින් මහා පරිමාණ වශයෙන් මුදල්, දේපල නින්දනීය ලෙස එළිපිටම ගසා කන්නට පාලකයන් කටයුතු කර ඇත්තේ කිසිදු හිරිකිතයකින් තොරවය.
ගිං නිල්වලා හැරවුම් ව්යාපෘතියේ මූලික සැලැස්ම ආරම්භ වන්නේ 1989 වසරේදීය. එවකට ඉඩම් වාරිමාර්ග හා මහවැලි අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් විසින් ගිණිකොණ දිග වියළී කලාපීය සංවර්ධන සැලස්මේ මූලික ව්‍යාපෘති යෝජනාව සකස් කරන ලෙස මධ්‍යම ඉංජිනේරු උපදේශන කාර්‍යාංශය වෙතින් කරන ලද ඉල්ලීමක් අනුවය.
ඉන් අනතුරුව මෙම ව්‍යාපෘතිය පිළිබඳව නැවත කරලියට එන්නෙ වර්ෂ 2009 වසරේදී ය. චීනයේ ලියාපදිංචි චීන ඉදිකිරීම් සමාගක් වන China CAMC Engineering Co.Ltd ( CAMCE ) සමාගම සමග ගිං නිල්වලා ව්‍යාපෘතිය ඇතුලුව යාන් ඔය සහ මල්වතු ඔය යන ව්‍යාපෘති 03 ටම අදාළ අවබෝධතා ගිවිසුමක් වාරිමාර්ග හා ජල කළමනාකරණ අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් විසින් 2009 ඔක්තෝබර් 31 දින අත්සන් කර තිබුණි. එසේ වුවද එවැනි අවබෝධතා ගිවිසුමක් අත්සන් කිරීමට අදාළ නිර්දේශයක් හෝ අනුමැතියක් පිළිබඳව කිසිදු තොරතුරක් අනාවරණය වී නොමැති වීමෙන්ම මෙම ව්‍යාපෘතිය සම්බන්ධව බරපතළ සැකයක් ඇති වෙයි.
කෙසේ නමුත් 2009 නොවැම්බර් 18 දිනැති අංක CP/09/2425/356/022 දරණ අමාත්‍ය මණ්ඩල සංදේශය මගින් දෙන ලද අනුමැතියට අනුව CAMCE සමාගම විසින් මෙම ව්‍යාපෘතිය පිළිබඳව පූර්ණ ශක්‍යතා අධ්‍යයනයක් කර ඇති බවත් එහි අවසාන ශක්‍යතා වාර්තාව 2011 අප්‍රේල් මස අමාත්‍යාංශය වෙත ඉදිරිපත් කර ඇති බවත් සඳහන් කරමින් 2014 සැප්තැම්බර් 2 දින නැවතත් අමාත්‍ය මණ්ඩල සංදේශයක් ඉදිරිපත් කර තිබුණි. එම සංදේශයෙහි ගිං නිල්වලා හැරවුම් ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම ලෙස පහත සඳහන් කරුණු ඉදිරිපත් කර තිබුණි.
(අ) මාතර දිස්ත්‍රික්කය තුළ පිටබැද්දර, අතුරලිය, වැලිගම, මුලටියන,මාලිම්බඩ, තිහගොඩ, දික්වැල්ල හා කිරින්ද-පුහුල් වල යන ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශවලට පානීය ජලය ඝන මීටර් මිලියන 71 ක් ලබා දීම.
(ආ) හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කය තුළ කටුවන,ඔක්කාවල, බෙලියත්ත, අඟුණකොළපැලැස්ස, සූරියවැව, හම්බන්තොට නගරය හා අම්බලන්තොට යන ප්‍රදේශ සඳහා පානීය ජලය ඝන මීටර් මිලියන 47 ක් ලබා දීම.
(ඇ) මහා හම්බන්තොට ප්‍රදේශයේ කර්මාන්ත හා වාණිජ කෘෂිකර්මය සදහා ජලය ඝන මීටර් මිලියන 193 ක් පමණ ලබා දීම.
(ඈ) හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කයේ දැනට වගා කරනු ලබන කුඹුරු සඳහා යල මහ දෙකන්නය ට ජලය සැපයුම සුරක්ෂිත කිරීම හා ඊට අමතරව නව වගා බිම් හෙක්ටයාර 8500 කට ජලය සැපයීම.
(ඉ) වාර්ෂිකව ගිගාවොට් පැය 70 ක පමණ ජල විදුලි බලය නිෂ්පාදනය කර ජාතික විදුලිබල පද්ධතියට එකතු කිරීම.
(ඊ) හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කයේ විවිධ ප්‍රදේශවල භූගත ජල මට්ටම ඉහළ යෑම. එම ප්‍රදේශවල කෘෂි ඵලදාව වැඩිවීම හා ඇතිවන අනෙකුත් පාරිසරික යහපත් බලපෑම්
තවද එම සංදේශය අනුව ගිං නිල්වලා හැරවුම් ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම ඇමරිකානු ඩොලර් 690,000,000 ක මුදලකට CAMCE සමාගම වෙත ඉංජිනේරු සැලසුම්, ප්‍රසම්පාදන සහ ඉදිකිරීම් කොන්ත්‍රාත්තුවක් ප්‍රධානය කිරීමට, ස්ථාවර මණ්ඩල ප්‍රසම්පාදන කමිටුව නිර්දේශ කර ඇති බව දන්වා තිබුණි.
ඒ අනුව 2014 සැප්තැම්බර් 20 වැනි දින පැවති අමාත්‍ය මණ්ඩල රැස්වීමේ දී ඉහත ඉල්ලීම සඳහා අනුමැතිය ලබාදී තිබුණි ඊට අමතරව මුදල් අමාත්‍යවරයාගේ අවසන් නිරීක්ෂණය ද සැලකිල්ලට ගෙන ඒ අනුව ක්‍රියාත්මක ක්‍රියාකරන ලෙස අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරයාට නියම කර තිබුණි. මෙම ගිවිසුමට අනුව කොන්දේසි අංක 05(d) අනුව ව්‍යාපෘතියට අදාළ භූගත විමර්ශන කටයුතු ආරම්භ කිරීම සඳහා ව්යාපෘතියේ ඇස්තමේන්තු මුදලින් 15% ක වැඩ පූර්ව අත්තිකාරමක් කොන්ත්‍රාත්කරු වෙත ලබාදීම ඇතුළු තවත් කොන්දේසි ඇතුළත් විය.
ඉහත සඳහන් පරිදි පූර්ව අත්තිකාරම 5% දක්වා අඩු කර ගැනීමෙන් අනතුරුව වාරිමාර්ග හා ජල සම්පත් කළමනාකරණ අමාත්‍යංශය විසින් ගිං නිල්වලා හැරවීමේ ව්‍යාපෘතිය සඳහා 2014 වැඩ ආරම්භ කිරීමේ අත්තිකාරමක් කොන්ත්‍රාත්කරු වූ විදේශ සමාගමට ගෙවා තිබුණි.ගෙවා තිබූ ආකාරය සහ දිනයන් පහත දැක්වේ.
දිනය විස්තරය ගෙවූ මුදල
2014/ 12 / 30 වැඩ ආරම්භ කිරීමේ අත්තිකාරම් 998,576,311
2015/ 01 / 06 වැඩ ආරම්භ කිරීමේ අත්තිකාරම් 2,009,342,335
2015/01 / 07 වැඩ ආරම්භ කිරීමේ අත්තිකාරම් 1,003,136,336
එකතුව 4,011,045,982
මෙම ගෙවීම් වල වඩාත් හාස්‍යජනක සිදුවීම වන්නේ 2015 / 01/ 08 වන දින ජනාධිපතිවරණ මැතිවරණය පැවැත්වීමට දිනකට සහ දින දෙකකට පෙර මෙම මුදල් නිදහස් කිරීමට කටයුතු කිරීමයි.එමෙන්ම තවත් සදහන් කලයුතු කරුණක් වන්නේ 2014 වර්ෂයේ වාර්ෂික අයවැය ඇස්තමේන්තුවෙන් රුපියල් 1,500,000 ක් හා 2015 වර්ෂයේ වාර්ෂික අයවැය ඇස්තමේන්තුවෙන් රුපියල් 40,000,000 ක් වූ ප්‍රතිපාදන මෙම ව්‍යාපෘතිය සදහා වෙන්කර තිබුණ නමුත් එය ඉක්මවා වියදම් කිරීමය.මෙය මුදල් රෙගුලාසි 94 උල්ලංඝනය කිරීමකි.
ඉහත සිදුකළ වියදම් වලට අමතරව 2009 වර්ෂයේ සිට 2017 ඔක්තෝබර් දක්වා මෙම ව්‍යාපෘතිය සදහා අමතරව රුපියල් 14,879,722 වියදම් කර තිබුණි .මෙම වියදමට අමතරව මහවැලි උපදේශන කාර්යාංශයට පරිසර ඇගයීමේ වාර්තාව වෙනුවෙන් රුපියල් 20,680,360 ක් දැරීමට ද අමාත්‍යංශය එකඟ වී සිට ඇත.
කෙසේ නමුදු 2016 ජූලි 07 වන දින වාරිමාර්ග හා න සම්පත් කළමනාකරණ අමාත්‍යවරයා විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද මහා හම්බන්තොට සංවර්ධනයට අවශ්‍ය අමතර ජලය ලබා ගැනීමට ගිං නිල්වලා හැරවුම් ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම මැයෙන් ඉදිරිපත් කරන ලද අමාත්‍ය මණ්ඩල සංදේශය කරුණු 05 ක් ඇතුළත් වන පරිදි මෙම ව්‍යාපෘතිය අදියර දෙකකින් ක්‍රියාත්මක කිරීමටත් එහිදී මූලික අත්තිවාරම මුදල 5% ක් වන පරිදි දේශීය අරමුදල් භාවිතා කරමින් තවදුරටත් ගෙවිය යුතු ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 4.511 ක මුදල CAMCE සමාගමට ගෙවීම් කිරීමටත් තීරණය විය.
කෙසේ වුවද අද මේ වනවිට මෙම ව්‍යාපෘතියට සිදුවූ දෙයක් සොයා ගැනීමට හෝ නොහැකිය.
ගිං නිල්වලා හැරවුම් ව්යාපෘතියේ ජ්‍යෙෂ්ඨ ඉංජි‍ෙන්රු එස්.එල්. සූරියබණ්ඩාර මහතා දීර්ඝ වශයෙන් කරුණු දක්වමින් ප්‍රකාශ කර සිටියේ මෙම ක්‍රියාත්මක වූයේ නම් එය රටට ඉමහත් ප්‍රයෝජන රැසක් අත්කර ගැනීමට හැකියාව තිබූ බවකි.
නමුත් මේ සම්බන්ධව ක්‍රියාත්මක වූ කාර්යාලයද මේ වනවිට වසා දැමීමට රජය තීරණය කර ඇත. එහි මේ වනවිට රාජකාරියේ යෙදෙනුයේ එක් නිළධාරීනියක් පමණි.ඇය ද අනුයුක්ත කර ඇත්තේ මෙම ගොඩනැගිල්ලේ ඉතිරිව ඇති භාණ්ඩ මාසක් තුල ඉවත් කර ගන්නා තෙක් පමණි..
මේ ක්‍රියාවලිය සම්බන්ධව රජයට කිසිදු ප්‍රතිලාභයක් ලැබී නොමැති හෙයින් එලෙස රජයේ සම්පත් අනාර්ථික ලෙස අපයෝජනයට ලක් වීමට ඉඩකඩ විවර කල බලධාරීන් ඒ සඳහා වගකිව යුතු බවත්, අදාල අත්තිකාරම් මුදල් ගෙවීම සඳහා ප්‍රමාණවත් ප්‍රතිපාදන නොමැති බව තහවුරු වී තිබියදී ඒ පිළිබඳව නිසි සැලකිල්ලක් නොදක්වා අර මුදල් නිදහස් කිරීම සම්බන්ධයෙන් එවකට වාරිමාර්ග හා ජලසම්පත් කළමනාකරණ අමාත්‍යංශයේ ලේකම්වරයා සෘජුව වගකිව යුතු බවක් විගණකාධිපති වරයා විසින් විශේෂ විගණන වාර්තාවකින් නිගමනය කර ඇත.
මෙය ඉටුකරන තෙක් ජනතාව බලා සිටියි.
හික්කඩුව – බුද්ධික වීරසිංහ
2024 මැයි 12, ප.ව. 3:18
2024 අප්‍රේල් 16, පෙ.ව. 12:04
2024 අප්‍රේල් 12, පෙ.ව. 12:39
2024 මාර්තු 17, පෙ.ව. 12:08
2024 මාර්තු 10, පෙ.ව. 12:01