ඉන්ධන මිල ඉස්සරහට දැනෙන්න වැඩි වෙයිද?

2025 මාර්තු 09, පෙ.ව. 12:27

2024 දෙසැම්බර් මාසයේ සිට, 92 ඔක්ටේන් පෙට්‍රල් සහ ඔටෝ ඩීසල් වල වෙළඳපොළ මිල ගණන් පිළිවෙලින් ලීටරයකට රුපියල් 309 සහ රුපියල් 286 ලෙස ස්ථාවරව පවතී.

2025 ජනවාරි සිට මාර්තු දක්වා කාලය තුළ සූත්‍ර මිලෙහි උච්ඡාවචනය වීම් සිදු වුවද මෙම මිල ගණන් වෙනස් වී නොමැත.

පබ්ලික් ෆිනෑන්ස්.එල්කේ ඉන්ධන මිල ට්‍රැකර් වාර්තාවට අනුව, 92 ඔක්ටේන් පෙට්‍රල් වල සූත්‍ර මිල ජනවාරි මාසයේ ලීටරයකට රුපියල් 298.85 සිට මාර්තු මාසය වන විට රුපියල් 310.14 දක්වා ඉහළ ගොස් ඇත. මෙය සමස්තයක් ලෙස ලීටරයකට රුපියල් 11.29ක ඉහළ යාමකි. මෙම වෙනස්වීම හේතුවෙන් ජනවාරි මාසයේදී සූත්‍ර මිල වෙළඳපොළ මිලට වඩා රුපියල් 10.15ක් අඩු වුවද, මාර්තු මාසය වන විට එය වෙළඳපොළ මිලට වඩා රුපියල් 1.14කින් ඉහළ ගොස් ඇත. දැන් වෙළඳපොළ මිල සූත්‍ර මිලෙහි 2% පරාසය තුළ පවතින බැවින්, මෙම මිල දෙක අතර යම් අනුකූලතාවයක් පවතින බව පෙනී යයි

මේ අතර, ඔටෝ ඩීසල් වල වෙළඳපොළ මිල, පෙබරවාරි මාසයේදී සූත්‍ර මිලට වඩා රුපියල් 2.14ක් අඩු වුවද, දැන් එය සූත්‍ර මිලට වඩා රුපියල් 4.16කින් ඉහළ ගොස් ඇත. මෙම වෙනස සිදු වී ඇත්තේ සූත්‍ර මිල පෙබරවාරි මාසයේ ලීටරයකට රුපියල් 288.14 සිට මාර්තු මාසයේ රුපියල් 281.84 දක්වා අඩු වීම හේතුවෙන් වන අතර, වෙළඳපොළ මිල වෙනස් නොවී පැවතීම නිසාය. පෙට්‍රල් මෙන්ම, ඔටෝ ඩීසල් මිල ගණන්ද සූත්‍ර මිලෙහි 2% පරාසය තුළ පවතින බැවින්, මිල අනුකූලතාවයක් පිළිබිඹු කරයි.

2024 දෙසැම්බර් මාසයේ සිට මේ දක්වා මාස හතරක කාලයක් තුළ ශ්‍රී ලංකාවේ ඉන්ධන මිල ස්ථාවරව පැවතීම, විශේෂයෙන් ජාත්‍යන්තර වෙළඳපොළේ තෙල් මිල උච්ඡාවචනයන් මධ්‍යයේ සැලකිය යුතු කරුණකි. මෙම කාලය තුළ ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව (Ceylon Petroleum Corporation – CPC) සහ ලංකා ඉන්දියන් ඔයිල් සමාගම (LIOC) විසින් තෙල් මිල ගණන් වෙනස් කිරීමක් සිදු කර නොමැත.

මෙම ස්ථාවරත්වය පවත්වාගෙන යාමට හේතු වූ ප්‍රධාන සාධක කිහිපයක් හඳුනාගත හැකිය:

1. සූත්‍ර මිල ක්‍රමවේදය

ශ්‍රී ලංකාව තුළ හඳුන්වා දී ඇති ඉන්ධන මිල සූත්‍රය යටතේ, ආනයනික තෙල් මිල, ගබඩා කිරීමේ පිරිවැය, බෙදාහැරීමේ වියදම්, ආනයන බදු සහ වෙනත් අදාළ සාධක සැලකිල්ලට ගෙන මිල ගණන් නිර්ණය කෙරේ. මෙම සූත්‍රය මගින් මිල ගණන් නිර්ණය කිරීමේදී, 2% ක පරාසයක් තුළ මිල වෙනස්වීම් සිදු නොවන්නේ නම්, මිල සංශෝධනය කිරීමේ අවශ්‍යතාවයක් නොමැති බව පිළිගැනේ.

ජනවාරි මාසයේදී පෙට්‍රල් සූත්‍ර මිල වෙළඳපොළ මිලට වඩා රුපියල් 10.15ක් අඩු වුවද, මාර්තු මාසය වන විට එය රුපියල් 1.14කින් වැඩි වී ඇත. නමුත් මෙම වෙනස 2% පරාසය තුළ පවතින බැවින්, මිල සංශෝධනය කිරීමේ අවශ්‍යතාවයක් මතු වී නොමැත.

2. ජාත්‍යන්තර තෙල් මිල උච්ඡාවචනය

ජාත්‍යන්තර වෙළඳපොළේ ඛනිජ තෙල් මිල ගණන් මෙම කාලසීමාව තුළ විවිධ උච්ඡාවචනයන්ට ලක් වී ඇත. විශේෂයෙන් මැද පෙරදිග ප්‍රදේශයේ ආරක්ෂක ගැටලු, OPEC+ සංවිධානයේ නිෂ්පාදන සීමා කිරීම් සහ ගෝලීය ආර්ථික ප්‍රවණතා මෙම උච්ඡාවචනයන්ට හේතු වී ඇත. එහෙත්, මෙම ජාත්‍යන්තර වෙනස්වීම් සාපේක්ෂව මධ්‍යස්ථ මට්ටමක පැවතීමත්, ශ්‍රී ලංකා රුපියලේ විනිමය අනුපාතිකය යම් ස්ථාවරත්වයකට පත්වීමත් හේතුවෙන්, දේශීය මිල ගණන් කෙරෙහි එහි බලපෑම සීමිත වී ඇති බව පෙනේ.

3. බදු ප්‍රතිපත්ති

ඉන්ධන මිල ගණන් නිර්ණය කිරීමේදී රජයේ බදු ප්‍රතිපත්ති වැදගත් සාධකයක් වේ. ලීටරයකට අය කරන බදු ප්‍රමාණය නිශ්චිත මුදලක් ලෙස පවත්වාගෙන යාම හරහා, ජාත්‍යන්තර මිල උච්ඡාවචනය වුවද, පාරිභෝගිකයින්ට ස්ථාවර මිලක් ලබා දීමට රජයට හැකියාව ලැබී ඇත.

මෙම මාස හතරක කාලය තුළ ලීටරයකට අය කරන බදු ප්‍රමාණය සංශෝධනය නොකිරීම හේතුවෙන්, සමස්ත සිල්ලර මිල ස්ථාවරව පවත්වාගැනීමට හැකි වී ඇත.

2024 දෙසැම්බර් මාසයේ සිට, 92 ඔක්ටේන් පෙට්‍රල් සහ ඔටෝ ඩීසල් වල වෙළඳපොළ මිල ගණන් පිළිවෙලින් ලීටරයකට රුපියල් 309 සහ රුපියල් 286 ලෙස ස්ථාවරව පවතී. 2025 ජනවාරි සිට මාර්තු දක්වා කාලය තුළ සූත්‍ර මිලෙහි උච්ඡාවචනය වීම් සිදු වුවද මෙම මිල ගණන් වෙනස් වී නොමැත.